Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 7 Φεβρουαρίου του 1963, όταν ξέσπασε φονικό τσουνάμι στον Κορινθιακό κόλπο έπειτα από υποθαλάσσιο σεισμό. Ήταν τότε που καράβια βγήκαν στη στεριά και χταπόδια ανέβηκαν στα δένδρα!
Ο σεισμός στην Τουρκία προκαλεί την ενσυναίσθηση των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Νεκροί, τραυματίες άστεγοι ων ουν έστιν αριθμός… Και η μέρα, η 7η του Φλεβάρη του χιονισμένου στην Αττική, μας φέρνει στο νου ένα γεγονός που έγινε πριν από ακριβώς 60 χρόνια στον τόπο μας.
Ήταν ένα σπάνιο φυσικό φαινόμενο για τα ελληνικά παράλια: παλιρροϊκό κύμα υψους 10 μέτρων (όπως λέγεται) ξέσπασε τρία χιλιόμετρα δυτικά του Αιγίου και έφτασε μέχρι την περιοχή του Νέου Ερινεού προκαλώντας θανάτους ανθρώπων, εκτεταμένες καταστροφές σε σπίτια και υποδομές και τραυματισμούς κατοίκων.
Τα τσουνάμι είναι παλιά ιστορία (και) στις ελληνικές θάλασσες. Μην ξεχνάτε το παλιρροϊκό κύμα που «έπνιξε» τον Μινωικό Πολιτισμό μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης περίπου 1614 χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού. Και το φαινόμενο δεν εξαιρετικά σπάνιο στην Ελλάδα: εκτός από το ισχυρό τσουνάμι που ισοπέδωσε παραθαλάσσιες περιοχές του Κορινθιακού το 1963 και τον Ιούλιο του 1956 ισχυρό τσουνάμι είχε πλήξει τα παράλια του Αιγαίου έπειτα από σεισμό 7,5 της κλίμακας Ρίχτερ.
Το τσουνάμι του 1963 έπληξε την περιοχή της Αιγιάλειας στον Κορινθιακό κόλπο, σάρωσε την παραλιακή ζώνη επί αρκετά χιλιόμετρα αρχίζοντας 3 χλμ δυτικά από το Αίγιο , έως την περιοχή του Νέου Ερινεού αφήνοντας πίσω του τουλάχιστον δύο (κατ’ άλλους τέσσερις) νεκρούς, 12 σοβαρά τραυματισμένους, ενώ προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές, και σκόρπισε τον πανικό!
Δημοσιεύματα της εποχής καταγράφουν ότι: στις 21:25 οι κάτοικοι των παράλιων περιοχών του Κορινθιακού, άκουσαν υπόκωφη βοή που τους έβγαλε από τα σπίτια τους και έντρομοι είδαν τη θάλασσα να απομακρύνεται από την ακτή κι έπειτα από λίγα λεπτά να επανέρχεται. Κύματα ύψους 6 μέτρων – κάποιοι κάτοικοι είχαν μιλήσει ακόμα και για 20 μέτρα – έπληξαν τις ακτές, παρασύροντας ό,τι βρισκόταν στο δρόμο τους. Το κύμα έπληξε τα Σελιανίτικα, τον Λόγγο, την Άκολη, το Λαμπίρι και τον Νέο Ερινεό. Ο όγκος του νερού πέρασε πάνω από την παλαιά εθνική οδό Αιγίου-Πατρών!
Βάρκες και καΐκια βγήκαν δεκάδες μέτρα από την ακτή και πολλά από αυτά τα είδαν, με τρόμο οι κάτοικοι, να βρίσκονται προσαραγμένα πάνω σε σκεπές των σπιτιών! Οι στεριές πλάι στη θάλασσα γέμισαν ψάρια και πολλοί είχαν πει τότε ότι βρήκαν ψάρια στο κατώφλι του σπιτιού τους ενώ, ημέρες μετά το τσουνάμι, χταπόδια είχαν βρεθεί πάνω σε δέντρα, εκατοντάδες μέτρα μακριά από τα παράλια!
Οι επιστήμονες συνεπέραναν ότι το τσουνάμι οφειλόταν σε κατολίσθηση, που έγινε στον πυθμένα του δυτικού Κορινθιακού, (στις εκβολές του ποταμού Μεγανείτη) κάτω από τον οποίο περνάει το μεγάλο σεισμικό ρήγμα που προκάλεσε και τον μεγάλο σεισμό του Αιγίου της 15ης Ιουνίου του 1995. Η περιοχή του Αιγίου είχε πληγεί από παλιρροϊκά κύματα και πολύ παλαιότερα, όπως τον Μάιο του 1748 με κύματα που – όπως έχει καταγραφεί από περιηγητές της εποχής – έφθαναν ύψος κοντά στα 10 μέτρα.
Σημειώνεται ότι δύο φορές τη δεκαετία του 1960, δηλαδή το 1963 και το 1965, δημιουργήθηκαν ισχυρά τσουνάμι στην Ελλάδα τα οποία είχαν ύψος πέντε και τρία μέτρα αντίστοιχα.
Το τσουνάμι της 9ης Ιουλίου 1956 είναι το πιο πρόσφατο μεγαλύτερο τσουνάμι στη Μεσόγειο. Έπληξε τις ακτές των Κυκλάδων (Αμοργό, Σαντορίνη, Αστυπάλαια, Ίο) και των Δωδεκανήσων (Κάλυμνο). Το νερό έφτασε σε υψόμετρο μεγαλύτερο των δέκα μέτρων από τις ακτές της Αμοργού και της Αστυπάλαιας, σκότωσε 53 ανθρώπους και προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στα γύρω νησιά.
Στην τοπική εφημερίδα «Έρευνα» και στο φύλλο της 10ης Φεβρουαρίου του 1963 δημοσιευόταν το ρεπορτάζ: «Εκ των πληροφοριών τας οποίας είχομεν κατέρρευσαν αι οικίαι των ……. (αναφέρονται ονόματα ιδιοκτητών).Τεράστιαι είναι αι καταστροφαί εις οικιακά σκεύη, βαρέλια, γεννήματα εις ζώα μικρά και μεγάλα. Υπέστησαν ζημίας πολλαί οικίαι, αλλά λόγω του σκότους και του προκεχωρημένου της ώρας, δεν ηδυνήθημεν να διαπιστώσωμεν, πλην όμως, ως φαίνεται, υπέστησαν ζημίας και τα εκεί ξενοδοχεία της λουτροπόλεως των Σελιανιτίκων». Και συνεχίζει το ρεπορτάζ: «Παρόμοιας εκτάσεως εις έντασιν και καταστροφάς υπήρξεν η εκδήλωσις του παλιρροϊκού κύματος εις Λόγγον και Λαμπίρι. Υδάτινον τείχος, μήκους 50 μέτρων, έπληξεν όλην την ακτήν. Σκηναί τρόμου και φρίκης επηκολούθησαν. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τας οικίας των και όλην την νύκτα ετράπησαν εις φυγήν, ανελθοντες εις τα ορεινά χωρία Ζήρειας και Καμάρες. …..Εις τον Λόγγον και ιδία θέσιν «Βαλτάκι», τό παλιρροϊκόν κύμα ανήλθεν εις ύψος 30 μέτρων. Κατεστράφησαν βάρκες και άλλα αλιευτικά συγκροτήματα. Άνθρωποι από το κρεβάτι τους ευρέθησαν στη… θάλασσα. Ευτυχώς που η περιοχή είναι ομαλή και δια τούτο δεν θρηνήθηκαν θύματα»…
Να σημειώσουμε ότι εκείνη την ίδια ημέρα, 7 Φεβρουαρίου του 1963, όγκοι νερού και πάγου κατέρχονται από τη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία στην Μακεδονία και τη Θράκη προκαλώντας πλημμύρες και εκτεταμένες ζημιές.
Δεν προκαλούν όλοι οι σεισμοί τσουνάμι
Σε επιστημονικό site διαβάζουμε: «Η πλειονότητα των τσουνάμι προκαλούνται από σεισμούς, και πιο συγκεκριμένα από την παραμόρφωση του θαλάσσιου πυθμένα που δημιουργείται από τη σεισμική διάρρηξη. Δεν προκαλούν όλοι οι σεισμοί τσουνάμι, αλλά μόνο όσοι παραμορφώνουν σημαντικά τον θαλάσσιου πυθμένα· το επίκεντρο, το μέγεθος και το εστιακό βάθος του σεισμού, η σχετική μετατόπιση και ο τύπος του ρήγματος παίζουν ρόλο στο δυναμικό γένεσης τσουνάμι. Δεν περιμένουμε τσουνάμι από σεισμό μεγέθους 4 στην ενδοχώρα, ενώ αντιθέτως υποθαλάσσιος σεισμός μεγέθους 7,5 και πάνω έχει μεγάλη πιθανότητα να δημιουργήσει τσουνάμι.
Τα τσουνάμι του 365, επί Ρωμαϊκής εποχής, και το τσουνάμι του 1303, επί Βυζαντινής αυτοκρατορίας, άφησαν ιστορία ως τα δύο μεγαλύτερα γνωστά σεισμογενή τσουνάμι στη Μεσόγειο.
Σεισμός στην Τουρκία και χιλιάδες άνθρωποι βιώνουν όνο αβάσταχτο. Λιμοί, λοιμοί σεισμοί και καταποντισμοί. Καλά πάει κι ο 21ος αιώνας…